Plavi Krug

O autizmu i ranoj stimulaciji

Autizam je veoma raznovrstan neurobiološki poremećaj koji utiče na komunikaciju, socijalne interakcije i ponašanje. Svaka osoba s autizmom je jedinstvena, s različitim nivoom funkcionalnosti i interesovanjima, pa se stoga autizam često određuje kao autistični spektar zbog širokog raspona simptoma i nivoa ozbiljnosti.

Neki od simptoma autizma uključuju poteškoće u društvenim situacijama, ponavljajuće obrasce ponašanja, osetljivost na senzacije kao što su zvuk ili svetlo, izražene interese za određene teme, repetitivne motoričke radnje i njihove mnoge varijetete i kombinacije.

Važno je razumeti da svaka osoba s autizmom ima svoje jedinstvene sposobnosti i potencijale i podržati njihove specifične potrebe i interese.

Usled specifičnosti autističnog spektra, izložene osobe i njihove porodice, prijatelјi i staratelјi nisu u mogućnosti da ravnopravno učestvuju u društvenom životu. Oni ne mogu samostalno učestvovati u javnom prostoru, kulturnim događanjima, boravku u prirodi, niti su im zbog senzornog preopterećenja ili kompleksnosti stanja dostupni društveni i državni servisi, slobode, prava i mogućnosti koje ostali građani uzimaju zdravo za gotovo, uklјučujući i slobodu kretanja, komunikaciju i socijalizaciju.

Opšta populacija najčešće nije svesna njihovih teskoba i ograničenja, te su veoma često izloženi stigmatizaciji, podsmehu, nipodaštavanju, pa i nasilјu. Usled ovakvih reakcija okoline, porodice veoma često problem prikrivaju od javnosti, čineći većinu ovih lica „nevidlјivim“.

Na žalost, splet društvenih okolnosti, finansijska nesigurnost porodica tj. staratelјa osoba sa autizmom i ograničena mogućnost da se potrebe ove cilјne grupe obrazlože javnosti stvaraju negativni začarani krug u koji se cela jedna populacija i povezana lica zatvara i marginalizuje.

Trenutne procene međunarodnih zdravstvenih centara o zastuplјenosti autizma u svetu nisu ohrabrujuće i imaju uzlazni trend. Usled nepostojanja Nacionalnog registra osoba sa invaliditetom, u Srbiji se ne zna tačan broj osoba iz autističnog spektra. Ako usvojimo i primenimo na teritoriju Srbije prevalencu autizma u Evropi prema kojoj i u Srbiji na 68 neurotipičnih dolazi jedna autistična osoba, onda ih u našoj državi ima više desetina hilјada.

Za područje grada Zrenjanina, koje prema poslednjem popisu ima oko 105 hilјada stanovnika, broj autističnih lica bi, prema ovoj (optimističnoj) proceni, bio preko 1500 osoba! Ovom broju je neophodno dodati i članove njihovih porodica, iz čega proizilazi da ova grupa, čak i ako slobodno procenimo da je polovina ovih osoba visoko-funkcionalno autistično lice, sa lakoćom prevazilazi broj stanovnika većine naselјenih mesta u opštini Zrenjanin.

Imajući u vidu ove činjenice, vidimo da potrebe ove cilјne grupe ni izdaleka nisu prepoznate u društvenom i svakako nedovolјno u institucionalnom okruženju.

Rana stimulacija

Iako autizam kao razvojni poremećaj nije moguće “izlečiti” u današnjem stadijumu razvijenosti medicine, postoji širok spektar terapija i strategija kako bi se autističnim osobama pomoglo u svakodnevnim aktivnostima i poboljšalo njihovo iskustvo života.

Da bi se u tome postigli što bolji rezultati veoma je važna rana stimulacija.

Značaj rane stimulacije kod dece ogleda se u ostvarivanju njihovih punih kapaciteta. Ukoliko se kod deteta javlja kašnjenje ili zastoj u nekoj od oblasti razvoja (jezičkoj, motornoj, saznajnoj, socijalnoj…), važno je javiti se defektologu, logopedu ili psihologu što je ranije moguće, kako bi se na vreme započelo sa stimulacijom – govorno – jezičkim, senzomotornim ili drugim, adekvatnim, tretmanima.

Kako u udruženju brojimo mnoštvo roditelja, ali i nekolicinu stručnjaka koji za sobom imaju različita iskustva ovo je pravo mesto sa kojeg možeš dobiti smernice ka relevantnim ustanovama ili savet defektologa.

U daljem radu udruženja nastojaćemo da rana stimulacija bude jedna od tema kojoj ćemo dati na važnosti kako bismo doprineli prevenciji i umanjenju teškoća sa kojima se deca i njihovi roditelji suočavaju.